Fatma Ateş

21. Yüzyıl Becerileri Nelerdir?

Her gün değişmekte olan dünyanın bizlerden istediği beceriler de bu değişime ayak uydurmaktadır. 21. Yüzyıl becerileri de günümüz öğrencilerinin Bilgi Çağı boyunca kariyerlerinde başarılı olmak için ihtiyaç duydukları becerilerdir.

21. Yüzyıl becerileri üç kategoriye ayrılmıştır:

1. Öğrenme Becerileri
2. Yaşam Becerileri
3. Bilgi, Medya ve Teknoloji Becerileri

Bunların ne olduğundan önce becerinin ne olduğuna açıklık getirerek başlayayım yazıya.

Beceri kelimesinin TDK sözlüğündeki anlamları şu şekildedir:

1.Elinden iş gelme durumu, ustalık, maharet

2.Kişinin yatkınlık ve öğrenime bağlı olarak bir işi başarma ve bir işlemi amaca uygun olarak sonuçlandırma yeteneği, maharet

3.Vücudun, yapılması güç alıştırmalara yatkın olması durumu

Bilim adamları tarafından yapılan araştırmalar sonucunda öğrencilerden beklenen 21. YY. becerileri şu şekilde sıralanmıştır.

Öğrenme Becerileri

Yaratıcılık

Yaratıcılık, yeni ve bir şekilde değerli bir şey oluşturma olgusudur. Kişinin kendini anlatmasının değişik yollarından biridir. Yaratıcılığı arttırmak için çeşitli yöntemler önerilmiştir ve yaratıcılığın müzikte, tiyatroda, yazarlıkta farklı görünümleri bulunmaktadır. Bu nedenle örneğin yaratıcı yazma artık farklı bir disiplin olarak kabul edilmektedir. Beceri olarak ise şu maddeleri sıralayabiliriz:

• Çalışma hayatında orijinalite ve yaratıcılık sergilemek,
• Diğerlerinin işine yarayacak yeni fikirler geliştirmek, uygulamak ve anlatmak,
• Yeni ve farklı bakış açılarına açık ve uyumlu olmak,
• Yeniliğin geliştiği alanlarda yaratıcı fikirlerle somut ve yararlı yardımlarda bulunmak.

Eleştirel Düşünme ve Problem Çözme

Eleştirel düşünme, her sektörde çalışan bireyin ihtiyaç duyacağı ve sahip olması gereken bir beceridir. Eleştirel düşünme (kritik düşünme) akıl yürütme, analiz ve değerlendirme gibi zihinsel süreçlerden oluşan bir düşünme biçimidir. Eleştirel düşünme yerine kimi zaman tartışma mantığı ya da biçim dışı (enformel) mantık terimleri de kullanılmaktadır. Eleştirel düşünme sağduyu ve bilimsel kanıtlarla uyuşan net hükümlere varmak için somut veya soyut konular üzerinde düşünme süreçlerini de içermektedir. Bu yönüyle diğer bir düşünme biçimi olan yaratıcı düşünmeyi tamamlamaktadır.

Problem çözme ise problem çözücü için açık bir çözüm yöntemi bulunmadığında, belirli bir durumu, bir sonuç durumuna dönüştürmeye yönelik bilişsel süreçtir. Problem çözme, hedefe yönelik davranıştır. Hamlelerin uygulanmasını mümkün kılan alt hedefleri içerir. Bu beceri için gerekli olan maddeler ise şu şekilde sıralanabilir:

• Anlamaya yönelik doğru akıl yürütmek,
• Karmaşık seçimler yapmak ve kararlar vermek,
• Sistemler arası ilişkileri anlamak,
• Farklı bakış açılarını netleştirmeye ve daha etkili çözümler üretmeye yönelik sorular belirlemek ve sormak,
• Problem çözmek ve soruları yanıtlamak üzere bilgiyi sınırlandırmak, çözümlemek ve birleştirmek.

İletişim ve İşbirliği

Kişiler kurum veya kurumlar içerisinde etkili iletişim becerileri sergiler, güvene dayalı ilişkiler geliştirir. Diğerlerin katkısını ve düşüncelerinin önemli olduğunu hissettirerek pozitif ilişkiler kurar. Gerekli özellikler ise şu şekildedir:

• Konuşurken ve yazarken düşünceleri ve fikirleri açık ve etkili bir şekilde birleştirip kullanmak,
• Farklı takımlarda etkin çalışabilme becerisi göstermek,
• Ortak bir amaca ulaşabilmek için gerekli çabayı gösterecek şekilde esnek ve istekli olmak,
• İşbirliğine dayalı çalışmalar için sorumluluğu paylaşmak.

Yaşam Becerileri

Esneklik ve Uyum

Bireyin duygu, düşünce ve davranışlarının değişen koşullara göre ayak uydurabilmesi, aynı zamanda mücadele ve değişim gerektiren durumlarda esnek davranabilmesine esneklik diyoruz. Yaşam becerilerinde oldukça önemli olan bu beceri ise şunları gerektirir:

• Farklı rol ve sorumluluklara uyum sağlamak,
• Karmaşık ve önceliklerin değiştiği ortamlarda etkin olarak çalışmak.

Girişimcilik ve Öz-Yönelim

Girişimcilik günümüzde yaygın olarak yenilikçi ticari davranışları tanımlamak için kullanılan bir kavram olarak görülürken gelişim psikologları tarafından gelişimin önemli bir safhası olarak da tanımlanmaktadır. Bu kavram bir ihtiyacın giderilmesine yönelik somut davranışları barındırır. Bireylerin mizaç ve karakterleriyle birlikte yaşamış oldukları deneyimlerin yönelimler üzerinde etkili olduğu düşünülmektedir.
Öz yönelim ise bireyin karar verme ve davranma sürecinde kendi odaklı değerlendirmeler yapmasını tanımlamak için kullanılan bir kavramdır. Bireylerin yönelimleri bireylerin bireysel ve sosyal ihtiyaçlarını belirlerken bu ihtiyaçların giderilmesi bireylerin yaşam tatmini elde etmelerini ve mutlu olmalarını da sağlayabilir. Öz belirleme kuramı çerçevesinde modellenen araştırmada bireylerin benlik yönelimli olmasının bireyleri girişimciliğe yönlendirebileceği ve girişimcilik davranışları gösterdikçe yaşam tatmini elde edebilecekleri düşünülmektedir. Bu beceri için gerekli olan adımlar ise aşağıda yer almaktadır.

• Kendi anlayışını ve öğrenme gereksinimlerini gözlemlemek
• Uzmanlaşmak üzere temel becerilerin ve/veya öğretim programının sınırlarını aşarak kendi öğrenme sınırlarını ve fırsatlarını keşfetmek, genişletmek
• Becerilerini profesyonel düzeye yükseltmek üzere girişiminde bulunmak
• Başkalarının gözetimi olmaksızın görevleri tanımlamak, öncelik sırasına koymak ve tamamlamak
• Zamanı etkili kullanmak ve iş yükünü idare etmek
• Öğrenmenin yaşam boyu bir süreç olduğuna ilişkin kararlı davranışlar sergilemek

Sosyal ve Kültürlerarası Beceriler

Kültür insanların algılama, düşünme, iletişim kurma, öğrenme, teknolojiyi kullanma gibi çok sayıda faaliyeti gerçekleştirmesini doğrudan etkilemektedir. Kültür, kişinin yaşamında bu denli etkili olmasına rağmen kişiler diğer kültürlerin sahip olduğu özellikleri bilmiyor hatta hiç farkında değillerse diğer insanlarla etkileşimleri sırasında sosyal davranışları ve tutumları olumsuz etkilenebilmektedir. Farklı kültürel özelliklerin öğrenilmesi aşina olunmayan bir ülkeye uyum sağlamayı, bu ülkedeki insanlarla birlikte yaşamayı ve çalışmayı kolaylaştırmaktadır.

Kültürlerarası yeterlilik, misafir bir kültür içinde bulunan kişinin kültürün gerektirdiği talepleri etkili bir şekilde anlaması ve yanıt vermesi, kültüre ve kültürel değerlere uyum sağlaması ve adapte olması ile ilgili gelişmeyi açıklamaktadır. Kültürlerarası yeterliliği gelişmiş kişi, açıklık, empati, motivasyon, farklı açılardan değerlendirebilme, davranışsal esneklik gösterebilme, kişi odaklı iletişim kurabilme gibi duygusal, rasyonel ve bilişsel yeteneklere sahiptir. Kişinin kendi kültürüne ilişkin sahip olduğu bilgiler, misafir olduğu ya da içinde yabancı olarak tanımlandığı kültürün özelliklerini öğrenmesi ile davranışlarında ve tutumlarında isteyerek bir değişim meydana gelmektedir. Bu anlamda da aşağıdaki maddelerde yer alan öncüller gereklidir.

• Diğerleriyle uygun ve üretken bir şekilde çalışmak
• Uygun olduğunda grupların ortak anlayışını ayarlamak
• Yenilikleri arttırmak ve iş kalitesini yükseltmek üzere kültürel farklılıklar arasındaki boşlukları doldurmak ve farklı bakış açılarını kullanmak

Üretkenlik ve Sorumluluk

Üretkenlik veya verimlilik, girdileri çıktıya dönüştürme ölçüsü. Verilmiş girdiler çıktıya ne ölçüde dönüştürülebilirse üretkenliğin de o ölçüde yüksek olduğu dile getirilmektedir. Üretkenlik formülü çıktının girdiye oranı biçimindedir. Bunun için gereken beceriler şu şekilde sıralanabilir:

• İşin zamanında ve kaliteli yapılabilmesi için yüksek standart ve hedefler belirlemek ve bunlara ulaşmak,
• Titiz ve olumlu iş etiği sergilemek (örneğin, işe zamanında gelmek ve güvenilir olmak).

Liderlik ve Sorumluluk

Lider ya da Önder, bulunduğu çevreye yarar sağlayan, süregelen gelenekte köklü değişiklikler yapan ve çevreyi yönetmek için sorumluluğu; sezgi, zeka ve bilgiye dayalı karar ve uygulamalarla taşıyan kişiye denir.

Lider; elindeki gücü kullanabilme kapasitesine bağlı olarak, çevresini etkileyen kişidir. Gerektiğinde aldığı zor kararların ve sonuçlarının ardında durmasını bilir. Lider, insanın başkalarından aldığı bilgilerle bilgili olabildiğini, ancak sadece kendi aklı ile akıllı olabildiğini bilir. Bu nedenle çevresine danışır ancak son kararı tüm sorumluluğu alarak hep kendisi verir. Liderlik becerisini kazanmak için:

• Diğerlerini belirli bir hedefe yönelik etkilemek ve yönlendirmek üzere bireylerarası ve problem çözme becerileri kullanmak,
• Ortak bir hedefe ulaşmak üzere diğerlerinin güçlerini düzenlemek,
• Dürüst ve etik davranışlar sergilemek,
• Zihninde toplum yararını düşünerek sorumlu davranmak gerekir.

Bilgi, Medya ve Teknoloji Becerileri

Değişik türdeki yazılı kaynakları, kayıtları kullanarak tanımlama, anlama, yorumlama, bir araya getirme, iletişim kurma ve hesap yapma yeteneğidir. Aşağıda ayrılmış başlıklar ile becerileri edinmek için gerekli adımları bulabilirsiniz.

Bilgi Okur-yazarlığı

• Problemlerin çözümüne yönelik olarak; bilgiye yeterli ve etkili düzeyde ulaşmak, bilgiyi eleştirel ve yeterli düzeyde değerlendirmek, doğru ve yaratıcı bir şekilde kullanmak
• Bilginin erişimine ve kullanımına yönelik olarak etik ve yasal konularda temel bir anlayışa sahip olmak

Medya Okur-yazarlığı

• Medyadaki iletilerin hangi amaçlara yönelik ve hangi araçları, özellikleri ve yenilikleri kullanarak nasıl yapılandırıldığını anlamak
• İnsanların iletileri nasıl farklı yorumladığını, değer yargılarının ve bakış açılarının nasıl işe koşulup koşulmadığını, medyanın inanç ve davranışları nasıl etkilediğini gözlemek
• Bilginin erişimine ve kullanımına yönelik olarak etik ve yasal konularda temel bir anlayışa sahip olmak

Bilgi ve İletişim Teknolojileri (ICT) Okur-yazarlığı

• Bilginin ekonomik kullanımına yönelik olarak, bilgiye erişmek, yönetmek, bütünleştirmek, değerlendirmek ve yaratmak üzere dijital teknolojileri, iletişim araçlarını ve/veya ağları uygun kullanmak
• Bilgiyi araştırmak, düzenlemek, değerlendirmek ve paylaşmak üzere tekonolojiyi araç olarak kullanmak, ve bilginin erişimine ve kullanımına yönelik olarak etik ve yasal konularda temel bir anlayışa sahip olmak.

Bu becerilerin birçoğu, on dokuzuncu yüzyılın sonlarında başlayan ve günümüze kadar çeşitli biçimlerde devam eden pedagojik bir hareket olan ilerici eğitimin temel nitelikleri olarak da tanımlanmaktadır. Çok sayıda kurum ve kuruluş, 21. yüzyıl becerilerinin önemini kavrayıp çeşitli uygulamalarla öğrencilere bu becerileri edindirmek için çabalamaktadır. Sizlere bu yazıyı derleyerek elimden geldiğince 21.yüzyıl becerilerine dair bilgiler sundum. Umarım faydalı olmuştur.